مزایده چیست؟ نکات ضروری مزایده
مزایده چیست؟
مزایده تعاریف مختلفی را شامل میشود که برای شرکت در آن لازم است تا حدودی با آنها آشنا شوید. به بیانی ساده، بستن قرارداد اداری به دو شکل صورت میگیرد. نوع اول قراردادهایی است که بر مبنای رقابت شکل میگیرد، مانند مزایده و نوع دیگر آن انواع پیمانهای مبتنی بر توافق است.
مزایده در تعریف
مزایده را میتوان فروش و یا معامله کالا با به کار بردن رقابت تعریف کرد. روشی که در نهایت، با اعلام بالاترین قیمت پیشنهادی به پایان میرسد. بخش اساسی مزایده وقتی شکل میگیرد که میزان زیادی متقاضی در این فرایند شرکت نمایند.
منظور از مزایدهگزار در فرایند مزایده
در اجرای هر مزایده، فرد و یا یک سازمان به عنوان یک واسطه مابین مالک کالا و پیشنهاد دهنده (خریدار) قرار میگیرد و مزایده را برگزار میکند. مزایدهگر هزینههای متعارفی را از سوی فروشنده و خریدار دریافت و در صورت همخوانی با عرف در مزایده وارد میکند.
انواع مزایده
انواع مزایده بر اساس ماده ۶ قانون مزایده طبقهبندی میشود، که طبق آن مزایده یک مرحلهای نوعی از مزایده است که در آن نیازی به ارزیابی مزایدهگران حاضر و یا پیشنهادها نیست. اما در مزایده دو مرحلهای، ارزیابی اهلیت مزایدهگران و پیشنهادها برابر با شرایط مقرر هیئت واگذاری اجرا میشود و طی آن با هدف بررسی ارزیابی اهلیت مزایدهگران و یا ارزیابی پیشنهادها، یک کارگروه فنی تشکیل میشود که پس از اجرایی شدن مزایده ، نتایج ارزیابی این رقابت را به کمیسیون مزایده گزارش مینماید.
قوانین مزایده
ماده ۱ قانون برگزاری مزایده، عبارات و واژههای این رقابت را اینگونه تعریف میکند:
مزایدهگزار: سازمان خصوصیسازی
مزایدهگر: اشخاص حقیقی و حقوقی شرکتکننده
قانون: قانون اجرای سیاستهای کلی اصل 44 قانون اساسی
مورد معامله: سهام، سهمالشرکه، حق تقدم ناشی از سهام و سهمالشرکه، حقوق مالکانه و بنگاه و حق بهرهبرداری و مدیریت متعلق به دولت در شرکتهای دولتی.
بنگاه: واحد اقتصادی (حقیقی یا حقوقی) که در تولید کالا یا خدمت فعالیت میکند.
کارگروه فنی: به کار گروهی گفته میشود که در مزایدههای دو مرحلهای به منظور بررسی صلاحیت مزایدهگران تشکیل شده و بر اساس «دستور العمل اجرایی روش انتخاب مشتریان استراتژیک و احراز و پایش اهلیت مدیریتی» و «آئین نامه اجرایی روش های واگذاری» به تعیین و تشخیص هیئت واگذاری میپردازند.
هیئت عامل: هیئت عامل سازمان خصوصیسازی.
هیئت واگذاری: هیئت موضوع ماده 39 قانون اجرای سیاستهای کلی اصل 44 قانون اساسی.
سازمان: سازمان خصوصی سازی.
تفاوت مزایده و مناقصه
مناقصه
در مناقصات برخلاف مزایده، معیار و ملاک معامله، کمترین قیمت پیشنهادی میباشد. مناقصه زمانی اتفاق میافتد که سازمانهای عمومی و یا دولتی، خرید کالا یا خدمت مورد نیاز خود را به صورت رقابت و مسابقه به مناقصه میگذارند. در ادامه نیز، شخص حقوقی یا حقیقی که کمترین میزان قیمت یا به صرفهترین شرایط ممکن را پیشنهاد کند، پیروز مناقصه است.
و اما مزایده
همانطور که پیشتر اشاره کردیم، معنای لغوی مزایده «در معرض فروش گذاشتن چیزی، بهنحوی است که هر خریداری که قیمت بیشتر را پیشنهاد کرد، کالا به وی فروخته شود» اما دراصطلاح حقوقی، مزایده در اصل همان معاملهای است که طی آن، مالی منقول یا غیرمنقول از جمله زمین یا خانه که متعلق به شخص یا اشخاصی است، به واسطه اجرای احکام و از طرفی مطابق با شرایطی مقرر و قانونمند به فروش گذاشته شود.
کارشناسی پیش از شروع مزایده
قبل از اینکه مزایده آغاز شود، کارشناس رسمی منتخب دادگستری مورد مزایده را ارزیابی میکند و بهایی در محدوده مشخص و طبق عرف برای آن در نظر میگیرد که به آن بهای پایهی فروش گفته میشود. به این ترتیب، در مزایده شخصی که بیشترین قیمت پیشنهادی را اعلام کند پذیرفته میشود و مورد مزایده به او اختصاص مییابد و در اصطلاح به آن «برندهی مزایده» میگویند. در واقع به این معنا که، مزایده فروختن مورد مزایده به بالاترین قیمت است، تعریفی که دقیقا نقطه مقابل تعریف مناقصه قرار میگیرد.
میخواهید مزایده را در یک جمله تعریف کنید؟
در یک جمله، مزایده بر خلاف مناقصه، به معنای پایان معامله به نفع بالاترین قیمت پیشنهادی است.
مزایده چه نوع شاخصهایی را شامل میشود؟
مزایده شاخصهای مختلفی از جمله اقلام پیشنهادی، زمان مزایده، پارامترهای مرتبط با کالا و انواع پیشنهاد را شامل میشود. قیمت کالای پیشنهادی در مزایده میتواند نامشخص، از پیش مشخص شده و یا وابسته باشد. بر همین اساس انواع پیشنهاد در مزایده به دو دسته سرباز (پیشنهادی که سایر پیشنهاد دهندگان مزایده از آن با خبر هستند) و سر بسته (پیشنهاد مخفی) تقسیم میشود.
همچنین پیشنهادات مزایده میتواند با سیر صعودی و یا نزولی پیش رود و اقلام پیشنهادی مزایده از یک تا چند قلم کالا (مشابه یا مغایر) متفاوت باشد. زمان مزایده نیز میتواند انواع محدود (مزایدهای که باید در زمانی مشخص و تا سقف مبلغی مشخص پیش رود) و نامحدود (زمان مزایده میتواند توسط مزایدهگر و یا زمان پیروز شدن یکی از شرکتکنندگان مزایده) را شامل شود.
آشنایی با انواع اصطلاحات رایج در مزایده
در هر مزایده اصطلاحات مختلفی به کار میرود که در تقویت احتمال پیروز شدن در این رقابت موثر است. در ادامه به تعریف هریک از آنها میپردازیم.
فروشنده در مزایده
شخصی که کالای خود را برای فروش فوری و یا به صورت فروش مزایدهای به خریداران معرفی میکند، فروشنده مزایده نام میگیرد.
خریدار در مزایده
در مقابل فروشنده، تعریف دیگری به نام خریدار مزایده وجود دارد که در واقع همان شخص حقیقی و یا حقوقی مزایده است. خریدار کالا (اقلام مورد مزایده) را با بیشترین قیمت خریداری میکند و یا تمایل خود را جهت خرید کالایی که به صورت فروش فوری عرضه شدهاست اعلام میدارد.
آشنایی با انواع قیمت پیشنهادی در مزایده
در هر مزایده تعاریف مختلفی از قیمت به کار گرفته میشود. برای مثال، زمانی که شما به عنوان خریدار در مزایده شرکت میکنید و کالایی را با حداقل قیمت مورد نظر فروشنده خریداری میکنید، در واقع خریدار مورد مزایده با «قیمت پایه» (معمولا معادل اولین قیمت پیشنهادی از سوی فروشنده است) میباشید. قیمت پایه معمولا از سوی کارشناس رسمی مزایده تعیین میشود.
از سوی دیگر خریداری را فرض کنید که حاضر است برای یک کالا، حداکثر قیمت ممکن را پیشنهاد دهد، به این نوع قیمت که صرفا در مرحله پیشنهادی است و از بیشترین قیمتهای صحبت شده در مزایده است، «قیمت پیشنهادی» میگویند. نکته مهم این است که در صورت پیروز شدن این شخص در مزایده، کالا به قیمتی پایینتر از آن به او فروخته خواهد شد.
فروش کالا از دیگر اصطلاحات پر کاربرد در مزایده است. منظور از «فروش کالا» در مزایده نیز در واقع همان توافق فروشنده و خریدار حین معامله کالا به قیمت فروش است.