مناقصه واژهای است که اغلب در کنار مزایده به کار میرود و اکثر ما به شنیدن این دو واژه در کنار هم عادت داریم. اما آنچه پیداست تفاوت زمین تا آسمان این دو کلمه است. بر خلاف مزایده، مناقصهنوعی رقابت بر اساس کمترین مبلغ پیشنهادی است.
به این معنا که در مزایده افراد تلاش به پیشنهاد رقمی بالا برای تصاحب مورد مزایده میکنند و در مناقصه، تلاش به پیشنهاد کمترین رقم برای اجرای یک پروژه و تصاحب تایید مناقصهگذار.
اما پیش از شرکت در هر مناقصه، آگاهی از برخی نکات برای رسیدن به موفقیت ضروری است:
مناقصه نوعی رقابت آزاد است
حدنصاب معاملات مناقصات از پیش مشخص میشود
حتما باید یک فرد اداری ناظر مناقصات باشد
پیروزی بر اساس کمیت
یکی از معایب اصلی مناقصه، پیروزی بر اساس کمیت است. به این معنا که ممکن است پیشنهاد دهندهای با قیمت کمتر اما کیفیت پایینتر برنده شود و اجرای پروژه را بر عهده بگیرد.
انواع مناقصه
مناقصه عمومی
مناقصه محدود
مناقصه عمومی
مناقصه عمومی نوعی از مناقصه است که طی آن اجرای پروژه و یا خرید کالای مورد نیاز دولت از طریقتبلیغات عمومی در میانداوطلبان احتمالی پیمانکاری و در قالب رقابت برگزار میشود. در نهایت نیز، پیروز این رقابت با کمترین قیمت و کیفیتی مناسب، مناقصه را به نام خود به پایان میرساند. مناقصه عمومی خود به 2 دسته داخلی و بینالمللی تقسیم میشود و تفاوت آنها همانطور که از نامش پیداست به محدودیت شرکتکنندگان در رقابت از نوع شرکتکنندگان داخلی و خارجی مناقصه برمیگردد. اکثر مناقصات عمومی توسط سازمانهای عمومی کشور و با هدف تامین کالاهای مورد نیاز و یا ارائه خدمات مربوط به آن میتوانند از این فرایند استفاده کنند.
مناقصه محدود
نوع دیگری از مناقصه است که شرکتکنندگان بهصورت محدود میتوانند در آن حضور یابند و این محدودیت وابسته به تایید صلاحیت پیمانکاران انتخابی از سوی سازمان است.
مناقصه دولتی
اکثر مناقصات از سوی سازمانهای دولتی از جمله بانک، موسسات مالی و اعتباری و یا سایر شرکتها و نهادهای دولتی برگزار میگردد. نکته مهم اما اینکه، لزوم اجرای تمام مناقصات برگزار شده توسط شرکتهای دولتی براساس مقررات تصویب شده در مجلس امری ضروری است.
مناقصه بیشتر به کار چه نوع معاملاتی میآید؟
به عنوان مقدمه، ابتدا سراغ توضیح و دستهبندی انواع معاملات میرویم:
معاملات کوچک
معاملات متوسط
معاملات بزرگ
معاملات کوچک
این نوع معاملات به واسطه شخص کارپرداز اجرا میشود و ضروری است که مبلغ آن کمتر از 2 میلیون تومان باشد. این نوع معامله، معیار اندازهگیری مبلغ سایر معاملات است.
معاملات متوسط
معاملهای که در آن 3 بار استعلام گرفته شود و کارپرداز مجری آن باشد، معامله متوسط نام میگیرد. میزان مبلغ معامله متوسط از معامله کوچک کمتر و از 10 برابر آن بیشتر است.
معاملات بزرگ
معاملات بزرگ نوعی از معاملات هستند که در مناقصات به کار میروند. همانطور که پیشتر گفتیم، میزان مبلغ معاملات کوچک، معیار تعیین مبلغ سایر معاملات است. بر همین اساس، مبلغ معاملات بزرگ باید از 10برابر معاملات کوچک کمتر باشد.
مناقصه چه مراحلی را شامل میشود؟
تامین منابع مالی مورد نیاز
تعیین نوع معامله
تهیه مدارک و شرایط لازم برگزاری مناقصه
ارائه پیشنهادات شرکتکنندگان (پیمانکاران)
بررسی پیشنهادات
انتخاب کمقیمتترین و در عین حال مناسبترین پیشنهاد
اعلام پیروز مناقصه و انعقاد قرارداد با وی
موارد قابل ارزیابی در مناقصه
تجربه
حسن سابقه
توان مالی
پروانه و یا گواهینامه اجرایی
منظور از واژه «تجدید» در مناقصه چیست؟
لغو مناقصه و برگزاری مجدد آن تجدید در مناقصه نام دارد. برگزاری مجدد مناقصه میتواند دلایل مختلفی داشته باشد. برای مثال، زمانی که برگزاری یک مناقصه به هر دلیل لغو شود، برنده مناقصه در جمع حاضر نباشد و یا زمان برگزاری مناقصه کافی نباشد، قیمتهای اعلامی از سوی شرکت کنندگان بیش از حد بالا باشد (به بیان معمول مناقصه صرفه اقتصادی نداشته باشد) مناقصه مجدد برگزار میگردد.
اصطلاحات رایج و کاربردی مناقصه
تعریف یک جملهای مناقصه
رقابت بر سر اجرای با کیفیت یک پروژه با حداقل قیمت ممکن.
مناقصه گزار
سازمان دولتی و یا ارگانی که برگزاری مناقصه را عهده دار است، از جمله:
وزارتخانهها
سازمانها و موسسات و شركتهای دولتی
موسسات انتفاعی وابسته به دولت
بانكها و موسسات اعتباری دولتی
شركتهای بیمه دولتی
موسسات و نهادهای عمومی غیردولتی
موسسات عمومی
بنیادها و نهادهای انقلاب اسلامی
شورای نگهبان قانون اساسی
مناقصهگر
شخص حقیقی یا حقوقی دارنده اسناد مناقصه که در مناقصات حضور مییابد.
سند مناقصه
سند مناقصه شامل مشخصات جزئی از جمله زمان و مهلت برگزاری مراحل مختلف مناقصه، مدت اعتبار پیشنهادات و زمان انعقاد قرارداد است.
اجزای اصلی اسناد مناقصه
دعوتنامه (مدرکی که از سوی مناقصهگزار به شرکتکنندگان منتخب ارسال میشود و ضمن وصول آن میتوان اسناد مناقصه را دریافت کرد)
دستورالعمل شرکت در مناقصه
کاربرگ ضمانتنامه شرکت در مناقصه
ضمانتنامه انجام تعهدات
برگ پیشنهاد مناقصه (مدرکی که مناقصهگر تکمیل میکند، شامل پیشنهاد امضا شده مناقصهگر)
موافقتنامه و شرایط پیمان، شامل شرایط عمومی و خصوصی نقشهها و مشخصات فنی از جمله (جدول پرداختها، جدول زمانی کارها، جدول تضمینها یا شاخصهای عملکردی، جدول دادهها و جدول مقادیر و قیمتها)
فرمها
گواهینامهها
تأییدیهها
فراخوان مناقصه
فراخوانی که از بین 2 تا 3 نوبت حداقل در یک نوبت از روزنامه کثیر الانتشار کشوری یا استانی و یا سایر شبکههای اطلاعرسانی به چاپ برسد، فراخوان مناقصه نام دارد.
پیشنهاد مناقصه
مدارکی که مناقصهگر همراه با برگ پیشنهاد مناقصه و همان گونه که در اسناد مناقصه آمده ارائه میدهد، همان پیشنهاد مناقصه و یا به اختصار «پیشنهاد» نام دارد.
مدت اعتبار پیشنهادها
پیشنهادهای فنی و مالی مشاوران مناقصه تنها تا بازه زمانی خاص معتبر است و در صورت عدم انعقاد قرارداد، فاقد اعتبار است و سبب لزوم تجدید اجرای فرآیند خرید خدمات مشاوره میشود.
کمیته فنی-بازرگانی
گروهی متشکل از حداقل 3 عضو خبره فنی-بازرگانی و دارای صلاحیت که از سوی مقامات دستگاه مناقصهگزار انتخاب شده و ارزیابی فنی-بازرگانی پیشنهادها و امور مقرر در قانون مناقصات را عهدهدار میشود.
ارزیابی کیفی مناقصه گران
این نوع ارزیابی شامل توان اجرای تعهدات مناقصهگران که از سوی مناقصهگزار یا کمیته فنی بازرگانی اجرایی میشود است.
ارزیابی فنی-بازرگانی پیشنهادها
فرآیند ارزیابی مشخصات، استانداردها، کارایی، دوام و ویژگیهای کلی فنی-بازرگانی مناقصه گران و انتخاب پیشنهادهای قابل قبول است.
ارزیابی مالی
فرآیند انتخاب مناسبترین قیمت پیشنهادی.
پیش از شروع فرایند مناقصه، این مقاله را مطالعه و نکات ضروری آن را به کار گیرید.