به گزارش مزایده مناقصه، انبارداری به عنوان یکی از اجزای مهم فرایند لجستیک تعریف شده و شامل اقدامات مختلفی در زمینه مدیریت تامین یا سازماندهی ورودیها و خروجیها، یا به عبارتی دیگر جریان ورود و خروج کالاها و محصولات در یک سازمان میشود.
به بیانی سادهتر، انبارداری عبارت است از فرایند ذخیرهسازی کالاهای فیزیکی یا موجودیهای یک کسب و کار در یک انبار یا تاسیسات ذخیرهسازی، پیش از آن که به فروش رسیده یا توزیع شوند. انبارها نه تنها محصولات را بهشکل ایمن ذخیرهسازی کرده و از آنها حفاظت میکنند، بلکه امکان ردیابی موقعیت و مکان یک کالا، زمان رسیدن آن، مدت زمان حضور در انبار و میزان موجودی آن را نیز فراهم میکنند.
انبارداری مقولهای مهم و ضروری در مدیریت زنجیره تامین محسوب میشود؛ چرا که طی فرایندهای زنجیره تامین، کالاها و محصولات از سمت تولیدکننده به دست مصرفکننده نهایی آنها رسیده و چنانچه عملکرد یک انبار بیفایده و نامطبوب باشد، ممکن است کل زنجیره تامین را تحت تاثیر خود قرار دهد. به عنوان مثال، کمبود کالا یا تاخیر در ارسال آنها از سمت انبار، میتواند اثرات زیانباری بر زنجیره تامین و در نتیجه عملکرد سازمان داشته باشد.
هدف از به کار بردن قوانین انبارداری، پشتیبانی از فرآیندهای تولید است که این امر با حفظ منابع، مواد و بستهبندی کافی برای تولید، زمینه را برای داشتن خروجیها و محصولات بدون مشکل و وقفه زمانی فراهم میکند.
در واقع انبارها امکان دسترسی دائمی به محصولات و کالاها و امکان دریافت سیستماتیک کالاهای نهایی و تحویل به گیرنده مورد نظر را ایجاد میکنند. لازم به ذکر است که انبارها با فراهم آوردن دسترسی مداوم به منابع مورد نیاز برای تکمیل یک اقدام تبلیغاتی یا تولید مجموعههای تبلیغاتی، از فرآیندهای بازاریابی نیز پشتیبانی میکنند.
همه مراحل تولید تا بسته بندی و حمل و نقل باید به گونهای باشد که کالا در بهترین شرایط و بالاترین سرعت به دست مشتری برسد. این فرایند توزیع و تحویل تا حد زیادی به موجودی کال و نحوه انبار آن بستگی دارد. در واقع مدیریت انبار با امکانپذیر ساختن فرایند توزیع، مدیریت انبار، بکارگیری سیستم ذخیرهسازی و حمل و نقل کارامد ممکن استمدیریت انبار با امکانپذیر ساختن فرایند توزیع، مدیریت انبار، بکارگیری سیستم ذخیرهسازی و حمل و نقل کارامد ممکن است. برای اینکه بتوان از امکانات یک انبار مانند حمل و نقل، فضای ذخیرهسازی و بستهبندی نهایت استفاده را داشت؛ باید از خدمات انبارداری آن اطلاع داشت.
انبارداری یک سرویس ضروری است که به مشاغل امکان مدیریت توزیع کالاها به سمت مصرفکنندگان را میدهد. با این وجود، خدمات انبارداری بیش از نگهداری کالا در انبار است. در اینجا برخی دیگر از خدمات ارائه شده توسط بیشتر شرکتهای انبارداری وجود دارد
شرکتی که یک انبار را اداره میکند میتواند خدمات مختلفی را به مشتریان خود ارائه دهد. این خدمات شامل پردازش سفارش، بستهبندی، برچسبگذاری و حمل و نقل است. صاحبین کالا از این خدمات انبارداری برای کاهش هزینههای عملیاتی، تمرکز بر عملکردهای اصلی و همچنین دستیابی به مصرفکنندگان از طریق چندین کانال استفاده میکنند.
ذخیرهسازی، یکی از مهمترین خدمات انبارداری:
عدم تمایل به تقاضا و وجود عرضه مازاد میتواند غیرقابل پیشبینی باشد. به بیانی دیگر کالاهای مازاد تولید شده توسط تولیدکننده، تا زمانی که مورد تقاضای مصرفکنندگان قرار نگیرد، ذخیره میشود. برای دستیابی به این هدف، ساختمانهای انبار مورد نیاز است. برای دستیابی به این مهم، انبارداران باید محیطی مناسب برای نگهداری کالای موردنظر محیا کنند. به عنوان مثال در صورتی که کالای دریافتی فاسدشدنی یا خطرناک باشد، محیط انبار باید از رطوبت، ایمنی و تهویه مناسب برخوردار باشد. همچنین یکی دیگر از موراد مهم از خدمات انبارداری در حوزه دریافت و ذخیرهسازی، نحوه چیدمان کالا است. چیدمان باید بهگونهای باشد که به محموله آسیبی وارد نگردد و از نظر دسترسی در موقعیت مناسبی قرار گیرد.
کنترل موجودی
میتوان از خدمات انبارداری برای کنترل موجودی کالا و تجزیه و تحلیل تحویل آن به مصرفکنندگان استفاده کرد. کنترل موجودی کالا همچنین موجب حذف یا کاهش خطاهای دریافتی میشود. هر انبار ممکن است روش خاص خود جهت کنترل موجودی را داشته باشد. عدهای به صورت دستی و با وارد کردن کد کالا و زمان دریافت و تحویل آن و عدهای به کمک نرمافزارهای مدیریت انبار، به کنترل دقیق موجودی میپردازند.کنترل موجودی به هرشکل که باشد باید دقیق انجام گیرد، تا از خسارات احتمالی ناشی از گم شدن یا ارسال اشتباه کالا جلوگیری گردد. از طرفی این موضوع مربوط به این است که چه کالایی را در چه مکانی نگه دارید همچنین این موضوع که انبار گنجایش چه مقدار کالا را دارد. در واقع، موجودی کالا، به معنی کنترل جریان کالاهای ورودی و خروجی به یک انبار است.
حمل و نقل
یک شرکت انبارداری همچنین میتواند خدمات حمل و نقل را به مشتریان خود ارائه دهد. بسته به نیاز مشتری، این خدمات میتواند شامل خدمات حمل و نقل هوایی، ریلی یا جادهای باشد. برخی از شرکتهایی که این سرویس را ارائه میدهند به مشتریان خود امکان میدهد تا حمل و نقل کالا را از یک مکان به مکان دیگر در زمانی معین ردیابی کنند. در واقع از جمله خدمات انبارداری، داشتن امکانات حمل و نقل مناسب جهت جابجایی کالا درون انبار یا خارج از آن است. در این راستا وجود لیفتراک، کامیون و یا هر ماشین مناسب دیگر، کارکنان آموزش دیده و وجود محوطه بارگیری در هر انبار ضروری است.
بستهبندی
خدمات بستهبندی توسط بسیاری از مشاغل متخصص در زنجیره تامین ارائه میشود. یک تعریف کلیدی از خدمات انبارداری، مراقبت و ایجاد شرایط مناسب برای نگهداری یک محصول است. بستهبندی یک قسمت اساسی از آن است. انسجام بخشی نیز مهم است زیرا این امر به ذخیرهسازی و حمل و نقل کمک میکند.
بستهبندی بخشی از روند مدیریت زنجیره تأمین کامل است که معمولاً در توزیع و خرده فروشی کالاها مورد استفاده قرار میگیرد، اما محدود به آن نمیشود.
این امر مستلزم پردازش مقادیر کم تا زیاد محصول، انتخاب محصول مربوطه برای هر مقصد و بستهبندی مجدد با درج برچسب حمل و نقل و فاکتور است.
انبارهای شرکتهای مختلف از لحاظ ساختمان و دسته بندی انبار محصول به ۳گروه تقسیم میشوند
انبار پوشیده: بعضی از اجناس به علت حساسیت و مواد خاصی که در ساختمانشان به کار رفته باید در انباری که همه اطراف آن بسته و دارای سقف است، نگهداری شوند.
انبار سرپوشیده: نوعی انبار که سقف دارد ولی چهار طرف آن باز و فاقد حفاظ جانبی است اقلام و یا اجناسی که در مقابل نور مستقیم آفتاب و برف و باران خاصیت خود را از دست میدهند ، در این انبارها نگهداری میشوند.
انبار باز: این انبار به صورت محوطه است و معمولاً اجناسی که در مقابل نور آفتاب و برف و باران خاصیت اولیه خود را از دست نمیدهند با رعایت اصول انبارداری در آن نگهداری میشوند.
انبارها انواع مختلفی دارند که در ادامه آنها را معرفی کرده و به توضیح مختصری در مورد هریک از آنها میپردازیم.
انبارهای مواد خام و اجزا
این دسته از انبارها از مواد خام نگهداری کرده و همیشه در موقعیتی قرار دارند که مواد خام را از انبار به فرآیند تولید یا مونتاژ هدایت میکنند.
انبارهای در جریان فرایند کار
این انبارها از محصولات و ماژولهای نیمه تکمیل شده در نقاط مختلف خط تولید یا خطوط مونتاژ نگهداری میکنند
انبارهای کالاهای نهایی
این دسته از انبارها معمولاً از موجودی برای متعادلسازی تغییرات میان برنامههای تولید و تقاضا نگهداری میکنند. معمولاً این انبارها در نزدیکی کارخانه تولید قرار دارند.
انبار توزیع و مراکز توزیع
انبارهای توزیع ، محصولات را از نقاط تولیدی مختلف و برای ارسال ترکیبی به مشتریان جمعآوری میکنند. به طور معمول این انبارها در مرکز محل تولید یا پایگاه مشتریان قرار دارند.
انبارها و مراکز انجام سفارش
این انبارها سفارشهای کوچک را برای مصرفکنندگان فردی دریافت، بستهبندی و ارسال میکنند.
انبارهای محلی
این انبارها عمدتاً به منظور پاسخگویی به تقاضای مشتریان ایجاد میشوند. در اغلب موارد کالاها بهشکل تکی از این انبارها انتخاب شده و روزانه برای مشتری ارسال میشوند.
انبارهای خدمات ارزش افزوده
در این انبارها فعالیتهای اصلی سفارشیسازی محصول مانند بستهبندی، برچسبگذاری، علامتگذاری، قیمتگذاری و پردازش محصولات برگشتی انجام میشود
تعاریف کاربردی و اصطلاحات انبارداری
واحد (Unit): یک کالا یا محصول فیزیکی خاص در انبار.
سفارش (Order): تمام محصولاتی که در قالب یک تراکنش از سمت مشتری انتخاب و خریداری شدهاند.
3PL( شرکتهای لجستیکی طرف سوم): شرکتهای لجستیکی طرف سوم یا به اختصار 3PLها به آن دسته از شرکتهایی گفته میشود که سازمانهای تولیدی یا خدماتی ، مدیریت یک یا چندین انبار خود را به آنها برونسپاری و یا واگذار میکنند.
بارکد: نوعی علامتگذاری روی محصولات که متشکل از تعدادی نوار و خط بوده و برای شناسایی نوع محصولات موجود در انبار بهکار گرفته میشود. برای خواندن اطلاعات این علامتهای رمزگذاری شده از دستگاه اسکن استفاده میشود.
انتخاب دستهای (Batch picking): یکی از فرآیندهای آمادهسازی سفارش که در آن تمام موارد، در چندین سفارش، توسط فردی که سفارشها را آماده میکند و کالاها را از انبار برمیدارد، انتخاب میشود.
سیستم مدیریت انبار(WMS): یک نرم افزار انبار که تمامی عملیات انبار از جمله دریافت، تحویل، برداشت، حملونقل و موجودی را پیگیری میکند.
کد QR: کد پاسخ سریع (QR) یک کد قابل اسکن است که از چندین مربع سیاه و سفید مختلف تشکیل شده است. دوربینها یا گوشیهای هوشمند این امکان را دارند که آن را اسکن کرده و کاربر را به یک URL ذخیرهشده یا سایر اطلاعات هدایت کند.
دریافت (Receiving): فرآیندی که شامل دریافت فیزیکی کالا، بازرسی آنها به منظور تایید صحت و شناسایی هرگونه آسیب احتمالی در آنها، تعیین محل نگهداری انبار و تحویل به آن مکان میشود.
منطقه برداشت (Zone Picking): یکی از فرایندهای آمادهسازی سفارش است که طی آن، اقلام یک سفارش را از مناطق اختصاصیافته به آنها در انبار انتخاب میکنند تا بعداً برای حمل و نقل مونتاژ شوند.
سفارش خرید: سفارش خرید برگهای است که از جانب خریدار برای تامینکننده ارسال میشود و از طریق آن، کالاهای مدنظر را سفارش میدهد. در برگه سفارش خرید معمولاً نوع کالا، مقدار و قیمت توافقی آن ذکر میشود.
قفسهبندی کردن: انتقال سفارشهای دریافتی از محل دریافت آنها به محل ذخیره نهایی در انبار، ثبت مسیر حرکتی آنها و محلی که این سفارشها در آنجا ذخیره میشوند.
بارنامه: برگهای است که جزئیات اقلام موجود در یک محموله را نشان داده و به عنوان رسیدی است که حملکننده کالا، به گیرنده آن در انبار تحویل میدهد.
تفکیک سفارش: فرآیندی از آمادهسازی سفارش ، که در آن مامور آمادهکننده سفارش همه آیتمهای هر سفارش را انتخاب میکند.
انبار عبوری: انتقال مستقیم محصولات از منطقه تحویل به سمت منطقه بارگیری و توزیع، به جای نگهداری و ذخیرهسازی طولانی مدت آنها.
خط (Line): محصولات متعلق به یک سفارش که دارای کد جهانی کالا (UPC) یا شناسه کالا(SKU) مشابه هستند.
پرکردن (Replenishment): فرایند انتقال موجودی از یک محل ذخیرهسازی ثانویه به یک محل ذخیرهسازی ثابت. این اصطلاح همچنین میتواند به فرآیند جابهجایی موجودی میان مراکز توزیع یا از جانب تامینکنندگان برای پاسخگویی به تقاضای مشتری اشاره داشته باشد
آشنایی با تجهیزات حمل و نقل در کارخانه و انبار
کارخانه ها و انبار ها جزء مکان ها و مشاغلی هستند که جا به جایی بار های سنگین وزن بصورت روزانه در آنجا انجام می گیرد. تجهیزات حمل و نقل در کارخانه و انبار که مختص حمل بار باشد از ضروریات است. برای انتخاب تجهیزات انبارداری مناسب برای حمل و نقل بار باید به نوع بار و وزن آن توجه کرد.
تجهیزات حمل و نقل در کارخانه و انبار برای بارگیری و تخلیه
انبار قلب هر مجموعه کاری می باشد. تمام تجهیزات و وسایل در انبار ذخیره و در موقع نیاز از انبار تحویل گرفته می شود تا در مجموعه کاری استفاده گردد. برخی از تجهیزاتی که در انبار ذخیره می شود بسیار سنگین و حساس می باشند. بنابراین حمل و بارگیری آن ها نیازمند توجه ویژه است.
تجهیزات تخلیه و بارگیری
اولین مورد استفاده از تجهیزات حمل و نقل در کارخانه و انبار که به ذهن هر کسی می رسد، تخلیه و بارگیری بار در انبار است.
از دیرباز جرثقیل برای تخلیه و بارگیری در انبار و کارخانه ها استفاده می شد. امروزه انواع مختلفی از جرثقیل ها مانند دستی، برقی، سقفی، بازویی و کارگاهی وجود دارد. در انتخاب هر یک از انواع جرثقیل ها نوع و فضای انبار و وزن بار دخیل هستند.
جرثقیل دستی
جرثقیل دستی یا چین بلاک دستی از پرکاربردترین انواع جرثقیل در کارخانجات، انبار و حتی کارگاه های کوچک است. از جرثقیل دستی بیشتر برای بارگیری استفاده می شود. محصولات تولید شده توسط این جرثقیل ها در انبار تخلیه شده و موقع فروش نیز توسط همین نوع جرثقیل بارگیری می شود. جرثقیل های دستی بصورت زنجیری می باشند.
جرثقیل برقی
جرثقیل های برقی به نسبت جرثقیل های دستی بار های سنگین تری را می توانند جابجا کنند. این جرثقیل ها در محیط های کارگاهی و کارخانه ای مورد استفاده قرار می گیرد. جرثقیل های برقی با برق سه فاز کار می کنند و معمولا تک سرعته و دو سرعته تولید می شوند. محدوده ی باری که می توانند حمل کنند از 0.5 تن تا 50 تن می تواند متغیر باشد. جرثقیل های برقی در دو دسته بکسلی و زنجیری موجود هستند.
جرثقیل سقفی
پیشینه جرثقیل های سقفی به مصر باستان باز می گردد که برای حمل تخته سنگ های بزرگ برای ساخت اهرام مصر به کار می رفت. امروزه این نوع از جرثقیل ها پیشرفت های بسیاری داشته و برای حمل اجسام سنگین در سالن های سرپوشیده، کارگاه های صنعتی، خطوط تولید، کارخانجات و غیره استفاده می شود. انواع مختلفی از جرثقیل های سقفی در بازار موجود است از جمله جرثقیل سقفی تک پل، دو پل، آویز، دروازه ای، ستونی یا بازه ای می باشد.
جرثقیل کارگاهی
جرثقیل های کارگاهی یا جرثقیل لقمه گیر به دلیل داشتن طول کوتاه تر نسبت به سایر جرثقیل ها در انبار ها یا کارگاه های کوچک مورد استفاده قرار می گیرد. مورد دیگر استفاده این جرثقیل ها در سطوح ناهموار و غیر جاده ای می باشد چرا که جرثقیل های کارگاهی، چهار چرخ فرمان پذیر بوده و دارای لاستیک های بزرگ آفرود می باشند.
از دیگر تجهیزات حمل و نقل در کارخانه و انبار که برای حمل اجسام و وسایل داخل مجموعه کاری استفاده می شود، لیفتراک است. لیفتراک های دستی، برقی، گازی، گازوئیلی و بنزینی برای انواع مختلف کارها و اجسام استفاده می شود. استاکر ها نوع دیگری از لیفتراک می باشد که به دلیل حجم کوچک قابلیت حرکت بین قفسه های انبار را دارد.
تجهیزات حمل و نقل در کارخانه و انبار برای جا به جایی اجسام:
لیفتراک دستی
از ساده ترین انواع لیفتراک ها، لیفتراک دستی است. مورد استفاده آن بیشتر برای اجسام کوچک با وزن کم می باشد چرا که وزن های بالا می تواند باعث واژگونی لیفتراک شود. لیفتراک دستی در انبارها و فروشگاه ها و کارگاه های کوچک برای حمل اجسام کاربرد دارد. از انواع دیگر لیفتراک ها جک پالت و استاکر دستی می توان نام برد.
استاکر دستی
استاکر دستی همانطور که از نامش پیداست، تمام دستی بوده و با نیروی انسانی حرکت می کند. استاکرهای دستی تنها در سطوح صاف می توانند حرکت کنند. انواع دیگر استاکرها تمام برقی و نیمه برقی است.
استاکر تمام برقی
استاکر های تمام برقی توسط باطری خودرویی 24 ولتی 225 آمپر ساعتی تغذیه می شود و تمام مراحل بالابری و حرکت توسط نیروی برق انجام می گیرد. در این نوع استاکرها، جایگاهی برای ایستادن اپراتور نیز تعبیه شده است. از استاکرهای تمام برقی برای حمل اجسام تا 2 تن نیز استفاده می شود. همچنین این استاکر ها می توانند سریع تر در محیط های کارگاهی و انبار حرکت کنند.
استاکر نیمه برقی
قسمت بالابری استاکر های نیمه برقی با باطری های خودرویی 12 یا 24 ولتی کار می کنند در حالیکه برای حرکت نیروی انسانی نیاز است.
جک پالت
جک پالت ها نیز مانند استاکرهای دستی برای جا به جایی اجسام کوچک و سبک تا 1.5 تن در محیط های کوچک مانند فروشگاه ها و داروخانه ها کاربرد دارند. انواع دیگر جک پالت ها تمام برقی و اردر پیکر می باشد.
ریچتراک
یکی دیگر از تجهیزات حمل و نقل در کارخانه و انبار، ریچتراک می باشد که بیشتر در سردخانه ها و انبار های مواد غذایی و دارویی کاربرد دارد. دلیل کاربرد ریچتراک در این مکان ها این است که ریچتراک قابلیت مانور پذیری بالایی در مکان های باریک دارد.